( By. Ghanshyam kr. Chaudhary)
рдЕрдз्рдпाрдп(2): рдХ्рдпा рд╣рдоाрд░े рдЖрд╕ - рдкाрд╕ рдХे рдкрджाрде॔ рд╢ुрдж्рдз рд╣ै?
рдкрджाрде॔:рдХोрдИ рднी рд╡рд╕्рддु рдЬो рд╕्рдеाрди рдШेрд░рддी рд╣ो рдПंрд╡ рдЬिрд╕рдХा рдПрдХ рдиिрд╢्рдЪिрдд рдж्рд░рд╡्рдпрдоाрди/рдЖрдпрддрди/рдШрдирдд्рд╡ рд╣ो рдк्рд░рджाрде॔ рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै।
рдк्рд░рд╢्рди(1) : рдкрджाрде॔ рдХी рд╢ुрджॄрддा рд╕े рдХ्рдпा рдЕрднिрдк्рд░ाрдп рд╣ै?
рдЙрдд्рддрд░ः рд╢ुрджॄрддा рд╕े рдЕрднिрдк्рд░ाрдпः рдХिрд╕ी рдкрджाрде॔ рдХा рдХिрд╕ी рдЖрд╡рди्рдЫिрдд рдкрджाрде॔ рд╕े рднिрди्рди рд╣ोрдиा рд╣ै।
рдЙрджाрд╣рд░рдгः рдЪाрд╡рд▓ рдХे рджाрдиो рдХा рдХрдХंрдб(рдкрдд्рдерд░) рдЖрджि рд╕े рднिрди्рди рд╣ोрдиा рд╢ुрджॄрддा рдХрд╣рд▓ाрддी рд╣ै।
рдкрд╢्рди(2) : рдоिрд╢्рд░рдг рдХ्рдпा рд╣ै? рдПंрд╡ рдЗрд╕рдХे рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рд╡िрд╡ेрдЪрдиा рдХीрдЬिрдР? рдЙрдд्рддрд░ : рджो рдпा рджो рд╕े рдЕрдзिрдХ рдкрджाрд░्рдеों рдХा / рддрдд्рд╡ो рдХा / рдпौрдЧिрдХों рдХा / рдЖंрд╢िрдХ рд░ूрдк рд╕े рдоिрд▓рдиा рдоिрд╢्рд░рдг рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै। рдЙрджाрд╣рд░рдг рд╡ाрдпु, рдЧैрд╕ рдЗрдд्рдпाрджि рдоिрд╢्рд░рдг рдХे рдк्рд░рдХाрд░ рдоिрд╢्рд░рдг рдоुрдЦ्рдпрддः рджो рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд╣ोрддे рд╣ैं (1) рд╕рдоांрдЧी рдоिрд╢्рд░рдг рд╡ (2) рд╡िрд╖рдоांрдЧी рдоिрд╢्рд░рдг рдк्рд░рд╢्рди(3) :рд╕рдоांрдЧी рдФрд░ рд╡िрд╖рдоांрдЧी рдоिрд╢्рд░рдг рдХो рд╕рдордЭाрдЗрдП? рдЙрдд्рддрд░ : рд╕рдоांрдЧी рдоिрд╢्рд░рдг рд╡рд╣ рдоिрд╢्рд░рдг рдЬिрд╕рдоें рдкрджाрд░्рде рдХे рдХрдг рдПрдХ рджूрд╕рд░े рдоे рдкूрд░्рдг рд░ूрдк рд╕े рдоिрд╢्рд░िрдд рд╣ोрддे рд╣ैं рдПрд╡ рдХिрд╕ी рдПрдХ рдкрджाрд░्рде рдХो рджूрд╕рд░े рдкрджाрд░्рде рд╕े рдЕрд▓рдЧ рдХрд░рдиा рдЕрд╕ंрднрд╡ рд╣ोрддा рд╣ै рд╕рдоांрдЧी рдоिрд╢्рд░рдг рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै। рдЙрджाрд╣рд░рдг рдХे рд▓िрдП рдЬрд▓ рдоें рд╢рд░्рдХрд░ा (рдЪीрдиी) рдХा рдоिрд╢्рд░рдг рд╕рдоांрдЧी рдоिрд╢्рд░рдг рд╣ै। рд╡िрд╖рдоांрдЧी рдоिрд╢्рд░рдг рд╡рд╣ рдоिрд╢्рд░рдг рдЬिрд╕рдоें рдкрджाрд░्рде рдХे рдХрдг рдПрдХ рджूрд╕рд░े рд╕े рдкृрдердХ рд╣ोрддे рд╣ैं рдПрдХ рдкрджाрд░्рде рдЫोрдЯे-рдЫोрдЯे рдХрдгो, рдЫोрдЯी-рдЫोрдЯी рдмूंрджों рдЕрдерд╡ा рдмुрд▓рдмुрд▓े рдХे рд░ूрдк рдоें рджूрд╕рд░े рдкрджाрд░्рде рдоें рд╣рд░ рдЬрдЧрд╣ рдлैрд▓े рд╣ोрддे рд╣ैं рдПрд╡ं рдЗрди्рд╣ें рдЖрд╕ाрдиी рд╕े рдкृрдердХ рдирд╣ी рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै рд╡िрд╖рдоांрдЧी рдоिрд╢्рд░рдг рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै рдЙрджाрд╣рд░рдг рдХे рд▓िрдП рддेрд▓ рдоें рдЬрд▓ рдХा рдоिрд╢्рд░рдг рдк्рд░рд╢्рди(4): рд╡िрд▓рдпрди рдХ्рдпा рд╣ोрддा рд╣ै? рдПрд╡ рдЗрд╕рдХे рдШрдЯрдХों рдХा рд╡рд░्рдгрди рдХीрдЬिрдП? рдЙрдд्рддрд░: рд╡िрд▓рдпрди рдпा рджो рд╕े рдЕрдзिрдХ рдкрджाрд░्рдеों рдХा рд╕рдоांрдЧी рдоिрд╢्рд░рдг рд╣ै। рдЙрджाрд╣рд░рдг рдХे рд▓िрдП рдиींрдмू рдкाрдиी, рд╕ोрдбा рдЬрд▓ ,рдЖрджि рд╡िрд▓рдпрди рдХे рдЙрджाрд╣рд░рдг рд╣ै рд╡िрд▓рдпрди рдХो рдк्рд░ाрдпः рджो рднाрдЧों рдоें рд╡िрднाрдЬिрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै (рд╡िрд▓рдпрди рджो рдЪिрдЬो рд╕े рдоिрд▓рдХрд░ рдмрдиा рд╣ोрддा рд╣ै।) (1) рд╡िрд▓ेрдп( Solute) рдШुрд▓рдирд╢ीрд▓ рдкрджाрде॔ рдПрд╡ं (2) рд╡िрд▓ाрдпрдХ(Solvent) рдкрджाрде॔ рдЬिрд╕рдоे рдШुрд▓рддा рд╣ै। рдк्рд░рд╢्рди(5): рд╡िрд▓рдпрди рдХिрд╕рдХा рдмрдиा рд╣ोрддा рд╣ै? рдЙрдд्рддрд░: рд╡िрд▓рдпрди рд╡िрд▓ेрдп рдПрд╡ं рд╡िрд▓ाрдпрдХ рд╕े рдоिрд▓рдХрд░ рдмрдиा рд╣ोрддा рд╣ै। рдкрд╢्рди(6): рд╡िрд▓рдпрди рдХे рдк्рд░рдХाрд░ рдХो рдЙрджाрд╣рд░рдг рд╕рд╣िрдд рд╕рдордЭाрдУ? рдЙрдд्рддрд░: рд╡िрд▓рдпрди рдк्рд░ाрдпः рддीрди рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рд╣ोрддा рд╣ (1)рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рд╡िрд▓рдпрди (2)рдХोрд▓ाрдЗрдбी рд╡िрд▓рдпрди (3)рдиिрд▓ंрдмрди рд╡िрд▓рдпрди рдоिрд╢्рд░рдг рдХो рдкृрдердХ рдХрд░рдиे рдХे рддрд░ीрдХे 1. рдоिрд╢्рд░рдг-------------->(I) рджो рдШुрд▓рдирд╢ीрд▓ рдж्рд░рд╡्рдп
рдоिрд╢्рд░рдг-------------->(I) рджो рдШुрд▓рдирд╢ीрд▓ рдж्рд░рд╡्рдп
рджो рдШुрд▓рдирд╢ीрд▓ рдж्рд░рд╡्рдп рдХो рдкृрдердХ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЖрд╕рд╡рди рд╡िрдзि рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै।
рд╕िрдж्рдзांрдд: рджो рдШुрд▓рдирд╢ीрд▓ рдж्рд░рд╡्рдп рдЬिрд╕рдоें рд╕े рдХिрд╕ी рдПрдХ рдкрджाрд░्рде рдХा рдХ्рд╡рдердиांрдХ рджूрд╕рд░े рдкрджाрд░्рде рд╕े рдХрдо рд╣ोрддा рд╣ै рдЬрдм рдоिрд╢्рд░рдг рдХो рдЧрд░्рдо рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै рдкрджाрд░्рде рдЬिрд╕рдХा рдХ्рд╡ंрдердиाрдХ ( bp ) рдХрдо рд╣ोрддा рд╣ै рд╡рд╣ рд╡ाрд╖्рдкिрдд рд╣ोрдХрд░ рдоिрд╢्рд░рдг рд╕े рдЕрд▓рдЧ( рдкृрдердХ ) рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै।
рдЙрджाрд╣рд░рдг + рдПрд╕ीрдЯोрди рд╡ рдЬрд▓ рдХा рдоिрд╢्рд░рдг।
рджो рдЕрдШुрд▓рдирд╢ीрд▓ рдж्рд░рд╡्рдп рджो рдЕрдШुрд▓рдирд╢ीрд▓ рдж्рд░рд╡्рдп рдХो рдкृрдердХ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдкृрдердХ्рдХрд░рдг рдХी рдХीрдк рд╡िрдзि рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै।
рд╕िрдж्рдзांрдд: рджो рдЕрдШुрд▓рдирд╢ीрд▓ рдж्рд░рд╡्рдп (рдЬो рдЖрдкрд╕ рдоें рдирд╣ीं рдШुрд▓ рд╕рдХрддे рд╣ैं ) рдЬिрд╕рдоें рд╕े рдПрдХ рдкрджाрде॔ рдХा рдШрдирдд्рд╡ рджूрд╕рд░े рдкрджाрд░्рде рдХे рдШрдирдд्рд╡ рд╕े рдХрдо рд╣ोрддा рд╣ै рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдоिрд╢्рд░рдг рдХो рдкृрдердХ्рдХрд░рдг рдХीрдк рд╡िрдзि рдж्рд╡ाрд░ा рдкृрдердХ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै।
рдЙрджाрд╣рд░рдг:рдЬрд▓ рд╡ рддेрд▓ рдХ рдоिрд╢्рд░рдг।
рдк्рд░рд╢्рди(6) : рджो рдпा рджो рд╕े рдЕрдзिрдХ рдШुрд▓рдирд╢ीрд▓ рдж्рд░рд╡्рдп рдХो рдХिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдк्рд░рдХाрд░ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै? рд╕рдордЭाрдЗрдП? рдЙрдд्рддрд░: рджो рдШुрд▓рдирд╢ीрд▓ рдж्рд░рд╡्рдп рдХे рд▓िрдП рдЖрд╕рд╡рди рд╡िрдзि рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै рдЬрдмрдХि рджो рд╕े рдЕрдзिрдХ рдШुрд▓рдирд╢ीрд▓ рдж्рд░рд╡्рдп рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рднाрдЬी рдЖрд╕рд╡рди рд╡िрдзि рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдк्рд░рд╢्рди(7) : рдк्рд░рднाрдЬी рдЖрд╕рд╡рди рд╡िрдзि рдХी рд╡िрд╢ेрд╖рддा рд▓िрдЦिрдП рдЙрдд्рддрд░: рдк्рд░рднाрдЬी рдЖрд╕рд╡рди рд╡िрдзि рдХी рд╡िрд╢ेрд╖рддाрдПं рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рд╣ैं рдЬैрд╕े рддेрд▓ рдХो рд╢ुрдж्рдз рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП, рдмीрдЬों рдоैं рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рддेрд▓ рдХो рдкृрдердХ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП, рдХाрд░्рдмрдиिрдХ рдкрджाрд░्рдеों рдХो рд╢ुрдж्рдз рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП , рдСрдХ्рд╕ीрдЬрди, рдиाрдЗрдЯ्рд░ोрдЬрди рдПрд╡ं рдЕрди्рдп рдЧैрд╕ рдХे рдоिрд╢्рд░рдг рдХो рдкृрдердХ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП। рдк्рд░рд╢्рди(8) : рд╣рд╡ा рд╕े рд╣рдо рдХिрд╕ी рдЧैрд╕ рдХो рдХैрд╕े рдкृрдердХ рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं ? рдЙрдд्рддрд░ः рдк्рд░рднाрдЬी рдЖрд╕рд╡рди рд╡िрдзि рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░ рд╣рдо рд╣рд╡ा рд╕े рдХिрд╕ी рднी рдЧैрд╕ рдХो рдкृрдердХ рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं। рдк्рд░рд╢्рди(9): рдЕрдкрдХेंрдж्рд░ीрдХрд░рдг рдХो рд╕рдордЭाрдЗрдП? рдЙрдд्рддрд░ः рдЬрдм рдХिрд╕ी рдж्рд░рд╡्рдп рдоें рдоिрд╢्рд░िрдд рдкрджाрд░्рде рдХो рддेрдЬी рд╕े рдШुрдоाрдпा рдЬाрддा рд╣ै рддो рдж्рд░рд╡्рдп рдоें рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рднाрд░ी рдкрджाрд░्рде рдиीрдЪे рдХी рдУрд░ рджрдмाрд╡ рдбाрд▓рддे рд╣ैं рдПрд╡ं рд╣рд▓рдХे рдкрджाрд░्рде рдж्рд░рд╡्рдп рдХे рдКрдкрд░ рдЖ рдЬाрддा рд╣ै рдмाрдж рдоें рдЗрд╕े рдЫाрдирди рд╡िрдзि рдж्рд╡ाрд░ा рдкृрдердХ рдХрд░ рд▓िрдпा рдЬाрддा рд╣ै рдЗрд╕ рдкूрд░ी рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдХो рдЕрдкрдХेंрдж्рд░ीрдХрд░рдг рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдЙрджाрд╣рд░рдг: рджूрдз рд╕े рдХ्рд░ीрдо рдкृрдердХ рдХрд░рдиा, рдЖрдЯे рд╕े рднूрд╕ी рдкृрдердХ рдХрд░рдиा рдЗрдд्рдпाрджि। рдк्рд░рд╢्рди(10): рдЕрдкрдХेрдж्рд░ीрдХрд░рдг рд╡िрдзि рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдмрддाрдЗрдП? рдЙрдд्рддрд░: рдЕрдкрдХेрдж्рд░ीрдХрд░рдг рд╡िрдзि рдХा рдЙрдкрдпोрдЧः
рдк्рд░рд╢्рди(11) : рд╡ाрд╖्рдкीрдХрд░рдг рд╡िрдзि рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрдм рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै? рдЙрдд्рддрд░ः рд╡ाрд╖्рдкीрдХрд░рдг рд╡िрдзि рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рджो рдкрджाрд░्рдеों рдХे рдоिрд╢्рд░рдг рдХो рдкृрдердХ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै, рдпрд╣ рд╡िрдзि рдоिрд╢्рд░рдг рдоें рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рдХिрд╕ी рдПрдХ рдкрджाрд░्рде рдХो рд╡ाрд╖्рдкीрдд рдХрд░ рджेрддा рд╣ै рдкрд░िрдгाрдо рд╕्рд╡рд░ुрдк рд╣рдоें рджूрд╕рд░ा рдкрджाрде॔ рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдЙрджाрд╣рд░рдг: рд░ंрдЧ (рдбाрдИ) рдЬिрд╕рдХा рдХ्рд╡рдеंрдиाрдХ рдЬ्рдпाрджा рд╣ै, рдЬрдм рд╣рдо рдкाрдиी рдоें рдоिрд▓े рд░ंрдЧ рдХो рдЧрд░्рдо рдХрд░рддे рд╣ैं рддो рдкाрдиी рд╡ाрд╖्рдкिрдд рд╣ोрдХрд░ рдЙрдб़ рдЬाрддा рд╣ै рдЬिрд╕рдХे рдкрд░िрдгाрдорд╕्рд╡рд░ुрдк рдбाрдИ рдкृрдердХ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। o рдк्рд░рд╢्рд░(12): рдЙрд░्рдз्рд╡ाрдкाрддрди рд╡िрдзि рдХो рд╕рдордЭाрдЗрдП? рдЙрдд्рддрд░: рдЙрд░्рдз्рд╡ाрдкाрддрди рд╡िрдзि рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рджो рдкрджाрд░्рдеों рдХे рдоिрд╢्рд░рдг рдХो рдкृрдердХ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै, рдЬिрд╕рдоें рд╕े рдПрдХ рдкрджाрд░्рде рд╕ीрдзे рдаोрд╕ рдЕрд╡рд╕्рдеा рд╕े рдкрд░िрд╡рд░्рддिрдд рд╣ोрдХрд░ рдЧैрд╕ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоे рдЖрдХрд░ рдоिрд╢्рд░рдг рд╕े рдкृрдердХ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдЙрджाрд╣рд░рдгः рдЕрдоोрдиिрдпрдо рдХ्рд▓ोрд░ाрдЗрдб рддрдеा рдЦाрдиे рдХे рдирдордХ рд╕ोрдбिрдпрдо рдХ्рд▓ोрд░ाрдЗрдб рдХो рдЗрд╕ी рд╡िрдзि рдж्рд╡ाрд░ा рдкृрдердХ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдк्рд░рд╢्рд░ः рдкेрдкрд░ рдХ्рд░ोрдоैрдЯोрдЧ्рд░ाрдлी рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХ्рдпों рдХिрдпा рдЬाрддा рдЬाрддा рд╣ै? рдЙрдд्рддрд░ः рдкेрдкрд░ рдХ्рд░ोрдоैрдЯोрдЧ्рд░ाрдлी рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдоिрд╢्рд░рдг рдоें рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рд░ंрдЧीрди рдпोрдЧीрдХ рдПंрд╡ рд░ंрдЬीрдд рдХрдгो рдХे рдоिрд╢्рд░рдг рдХो рдкृрдердХ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдк्рд░рд╢्рди(13): рдкेрдкрд░ рдХ्рд░ोрдоैрдЯोрдЧ्рд░ाрдлी рдХे рдЙрдкрдпोрдЧ рдмрддाрдЗрдП? рдЙрдд्рддрд░ः рдкेрдкрд░ рдХ्рд░ोрдоैрдЯोрдЧ्рд░ाрдлी рдХे рдЙрдкрдпोрдЧ рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рд╣ैं рдЬैрд╕े: рд░ंрдЬिрдд рдХрдгो рдХे рдоिрд╢्рд░рдг рдХो рдкृрдердХ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП, рдХ्рд▓ोрд░ोрдлिрд▓ рд╕े рдкिрдЧрдоेंрдЯ рдкृрдердХ рдХрд░рдгे рдХे рд▓िрдП, рд░рдХ्рдд рдоे рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рдирд╢ीрд▓े рдкрджाрде॔ рдХा рдкрддा рд▓рдЧाрдиे рдХे рд▓िрдП। рдк्рд░рд╢्рди(14): рдХ्рд░िрд╕्рдЯрд▓ीрдХрд░рдг рд╡िрдзी рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдмрддाрдЗрдП? рдЙрдд्рддрд░ः рдХ्рд░िрд╕्рдЯрд▓ीрдХрд░рдг рд╡िрдзि рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдоिрд╢्рд░рдг рдоें рд╡िрдж्рдпрдоाрди рдЕрд╢ुрдж्рдзिрдпों рдХो рджूрд░ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा: рдЕрд╢ुрдж्рдзि рдХ्рд░िрд╕्рдЯрд▓ рдХो рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо рдПрдХ рдЙрдкрдпुрдХ्рдд рд╡िрд▓рдпрди рдоें рдШोрд▓ा рдЬाрддा рд╣ै рдФрд░ рдХ्рд░िрд╕्рдЯрд▓ीрдХрд░рдг рдж्рд░ाрд░ा рдХ्рд░िрд╕्рдЯрд▓ рдоे рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рдЕрд╢ुрдж्рдзि рдХो рдкृрдердХ рдХрд░ рд▓िрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдЙрджाрд╣рд░рдг рдХॉрдкрд░ рд╕рд▓्рдлेрдЯ рдХे рдХ्рд░िрд╕्рдЯрд▓ рдХो рд╕рд▓्рдл्рдпूрд░िрдХ рдЕрдорд▓ рдоें рдШोрд▓рдиे рдХे рдмाрдж рд╡िрд▓рдпрди рдХो рдЧрд░्рдо рдХрд░рдХे рдкृрдердХ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдк्рд░рд╢्рди(15): рдХ्рд░िрд╕्рдЯрд▓ीрдХрд░рдг рд╡िрдзी рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдмрддाрдЗрдП? рдЙрдд्рддрд░ рдХ्рд░िрд╕्рдЯрд▓ीрдХрд░рдг рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рд╣ै рдЬैрд╕े:- рд╕рдоुрдж्рд░ी рдкाрдиी рд╕े рдирдордХ рдХो рд╕ाрдл рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП, рдЕрд╢ुрдж्рдз рдХ्рд░िрд╕्рдЯрд▓ рд╕े рд╢ुрдж्рдз рдХ्рд░िрд╕्рдЯрд▓ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП।
Reference taken from : NCERT BOOK.
Image coppied from: Google image.
।। Radhe Radhe ।।
please comment your suggestion on
email and comment box:
Emai: murari9810658298@gmail.com
kumarghanshyam640@gmail.com
|